Tiến sỹ Nguyễn Thanh Giang sinh ngày 6 tháng 7 năm 1936 trong một gia đình trí thức ở thị xã Thanh Hóa. Ông nội là một nhà nho bất đắc chí. Thân sinh ông, sau khi cùng Nguyễn Khắc Viện rải truyền đơn tổ chức tang lễ Phan Châu Trinh, bị đuổi học khỏi trường Collège Vinh về làm quan phán ở Tòa sứ Thanh Hóa (tương đương Chánh Văn phòng Ủy ban Nhân dân tỉnh Thanh Hóa ngày nay).

Tuổi thơ ông rất gian nan. Cha mẹ ly dị từ ngày mới một tuổi, ông phải về sống với bà nội. Do nhà cửa bị phá trong “tiêu thổ kháng chiến”, phải tản cư về nông thôn nên gia đình bà nội trở nên nghèo khó. Ông vừa đi học vừa phải góp phần tự kiếm sống từ năm lên tám. Lúc lê la cổng chợ bán xôi bán nước, lúc ra đồng kéo te kéo tép, lúc ngồi xe bông kéo sợi, lúc đi cày thuê cuốc mướn …Măc dầu vậy, nhờ chăm chỉ học hành và nhờ học nhẩy lớp nên năm 1947 ông đã đỗ Primaire ( thuở ấy phải học 7 năm tiểu học mới được đi thi Primaire ) Năm 1952, ông phải khai tăng tuổi để được vào biên chế nhà nước và được bổ làm giáo viên dạy học ở Hoằng Đức, Hoằng Hóa, Thanh Hóa. Không yên lòng sống với nghê giáo tĩnh lặng, ông tự cạo trọc đầu xung phong đi bộ dội chống Pháp nhưng vì sức yếu ông được cho giải ngũ sau một thời gian ngắn.

Năm 1962, tốt nghiệp khoa Lý –Toán Đại học Tổng hợp Hà Nội, ông được phân công công tác tại Vụ Kỹ thuật Tổng cục Địa chất rồi sau đó về làm giám đốc bộ môn Địa Vật lý Cục Bản đồ Địa chất. Ông là người đầu tiên phát hiện khả năng chứa Uranium của địa tầng than Nông Sơn, là người tự thiết kế và lắp ráp phòng thí nghiệm Cổ từ đầu tiên ở Đông Nam Á và đã thực hiện gần 30 công trình nghiên cứu cùng một số tập sách khoa học đã được xuất bản …Ông được chính quyến cơ sở đề nghị phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động nhưng vì “ lý lịch có vấn đề ” (thân sình ông di tản sang Hoa Kỳ) nên không được xét duyệt

Năm 1980, ông là nhà khoa học Việt Nam đầu tiên trong ngành địa chất được một tổ chức khoa học kỹ thuật của Liên Hiệp Quốc (CCOP) mời đọc báo cáo về Cổ từ học trong một Hội thảo Quốc tế ở Kuala Lumpur. Nhờ vậy, trong thế hệ ông, ông là một trong số rất ít nhà khoa học Viêt Nam được Phương Tây biết đến sớm nhất. Năm 1989, được mời trình bầy báo cáo tại Hội nghị Địa chất Quốc tế lần thứ 28 tổ chức tại Washington D.C., ông là nhà khoa học Việt Nam XHCN đầu tiên đọc báo cáo khoa học tại Thủ đô Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.

Ông cũng là nhà khoa hoc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đầu tiên đã tham gia tổ chức một vài cuộc Hội thảo khoa học Địa chất – Địa Vật lý tại các trường đại học Illinoi- Chicago, Texas A&M, và đại học UCLA ở Los Angeles vào các năm 1991, 1996. Từ đấy, chính ông đã bắc những nhịp đầu tiên cho cây cầu nối quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ qua việc mời mấy đoàn cán bộ khoa học Địa Vật lý và Địa chất Dầu khí đầu tiên vào Việt Nam. Thông qua mối quan hệ với các nhà khoa học Mỹ và quan chức Đại sứ quan Hoa Kỳ tại Việt Nam ông đã thiết thực vận động cho BTA, PNTR và cho tiến trình hội nhập Việt Nam vào thế giới tiên tiến từ rất sớm.

Vợ ông, bà Nguyễn thị Tuyết Mai là con một nhà cách mạng, nhà thơ nổi tiếng thời chống Pháp. Tên ông – Thôi Hữu – được đặt cho một đường phố ở thành phố Thanh hóa và một trường học ở quê ông. Tốt nghiệp cử nhân văn khoa, trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, bà Nguyễn thị Tuyết Mai trở thành trưởng biên tập chương trình Phát thanh Phụ nữ và là đảng ủy viên đảng bộ Đài Tiếng nói Việt Nam. Chuyển công tác sang Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, bà là chánh Văn phòng, ủy viên ban bí thư Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam.

Nguyễn Giang Vũ, con trai tiến sỹ tốt nghiệp cùng khoa, cùng trường đại học và trở thành dồng nghiệp của thân sinh. Anh là một trong bốn nghiên cứu sinh Việt Nam xã hội chủ nghĩa đầu tiên tại Hoa Kỳ và đã lấy bằng thạc sỹ ở đại học Texas A&M.

Nguyễn thị Mai Thủy, con gái tiến sỹ tốt nghiệp cùng khoa, cùng trường đại học với mẹ. Chị lấy bằng thạc sỹ dân số học ở Ấn Độ và hiện làm việc cho một tổ chức phi chính phủ của Hoa Kỳ.

Năm 1996, tiến sỹ Nguyễn Thanh Giang nghỉ hưu và chuyển dần sang hoạt động chính trị. Mặc dù phương pháp đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền của ông không những hoàn toàn bất bạo động mà còn chỉ gồm những bài viết, những thư từ góp ý gửi lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội với lời lẽ rất ôn hòa, năm 1999 ông vẫn bi nhà cầm quyền Việt Nam bỏ tù. Không đưa được ông ra tòa vì không thể chính thức ghép ông tội gì, nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đã lẳng lặng thả ông ra nhưng sau đó vẫn tiếp tục hành hạ, đầy đọa ộng. Đặt trạm gác trước nhà, theo giõi trên đường, nghe lén điện thoại là chuyện thường tình đối với chính quyền cộng sản. Đã năm lần khám nhà, tịch thu tài sản, sáu lần bắt bớ tra hỏi; rồi thuê trẻ con ném đá vào nhà, bố trí người tông xe dọc đường, thuê côn đồ giả danh thương binh xông vào tư thất gây sự hành hung; rồi viết bài xuyên tạc, bôi bẩn, lăng mạ trên các báo của Đảng, tổ chức đấu tố ở phường, cắt điện thoại nhằm cô lập với bà con, họ hàng, bè bạn …

Bài viết “Tiểu sử ông Nguyễn Thanh Giang” trong cuốn “Nhật ký Rồng Rắn” của nhà xuất bản “Tủ sách thời sự Việt Nam và Thế giới” đã đánh giá ông như sau : “ … ông được xem như một Sakharov hay Lý Phương Chi của Việt Nam."

Bài viết này chỉ nói được phần rất nhỏ những gian truân của đời ông nhưng hy vọng trang web này sẽ giới thiệu được phần nào tinh thần ông, tư tưởng ông, tư cách của ông, sức làm việc cần cù, bền bỉ của ông. Qua đấy thấy được sức đóng góp lớn lao của ông trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt đối với công cuộc đấu tranh dân chủ hóa Việt Nam.

Nguồn >>> Google